وال پست یک عنصر سازه است که به صورت عمودی یا افقی، با شکلی مشابه ستون، ولی با عملکرد خاص برای اتصال دیوارها به ستون‌ها به کار می‌رود. این عنصر سازه عمدتاً در ساختمان‌ها به کار گرفته می‌شود و هدف اصلی آن انتقال بارهای ناشی از باد و لرزه (بارهای محیطی) به اسکلت سازه فلزی یا بتنی است. علاوه بر این، وظیفه پست دیواری در ایمن‌سازی دیوارها از نظر مقاومت در برابر ریزش نیز حائز اهمیت می‌باشد.
این سازه با دقت به اصول مهندسی طراحی می‌شود تا بتواند به بهترین نحو انرژی‌های ناشی از عوامل خارجی را به ساختمان منتقل کرده و ایمنی آن را تضمین نماید. به علاوه، پست دیواری باید توانایی انجام وظایف خود را با کیفیت بالا و در شرایط مختلف محیطی داشته باشد.
در مراحل طراحی و استفاده از وال پست، نیاز به ارتقاء و تعمیق در فهم از جزئیات فنی و مهندسی مرتبط با آن وجود دارد تا بتوان به بهترین نحو از این سازه در ساختمان‌ها استفاده کرد.
تفاوت میان ستون و وال پست:
ستون و وال پست (wall post) در سازه‌ها دو عنصر متفاوت هستند که هرکدام وظایف خاص خود را انجام می‌دهند.
ستون به عنوان یک عضو عمودی حامل بار در سیستم اسکلتی اولیه ساختمان شناخته می‌شود. وظیفه اصلی ستون انتقال بارهای عمودی به زمین است و در استقرار سازه نقش حیاتی دارد.
از سوی دیگر، وال پست یک عنصر عمودی است که معمولاً از فرود پله‌ها، دیوارها، نیم‌طبقه‌ها و سازه‌های دیگر پشتیبانی می‌کند. وال پست نقش اتصال دیوارها به ستون‌ها، تیرها یا دیگر اعضای سازه را ایفا می‌کند. این سازه‌ها برای استحکام و پایداری دیوارها و سایر اجزاء معمولاً به کار می‌روند و می‌توانند در ترازهای مختلف ارتفاع قرار گیرند.
به طور خلاصه، ستون به عنوان حامل بار عمودی در ساختمان شناخته می‌شود، در حالی که وال پست عمدتاً برای پشتیبانی از عناصر مختلف مانند دیوارها به کار می‌رود.
تفاوت وال پست و میلگرد:
وال پست‌ها در واقع پروفیل‌هایی هستند که معمولاً از جنس ناودانی، قوطی پروفیل یا نبشی ساخته می‌شوند. این سازه‌ها از طریق ترکیب مختلف این پروفیل‌ها به شکل عمودی یا افقی در ساختمان‌ها استفاده می‌شوند. وظیفه اصلی وال پست‌ها اتصال دیوارها به اعضای سازه مانند ستون‌ها، تیرها و دیگر اجزاست. این اجزا با استفاده از وال پست‌ها به سازه افزوده می‌شوند تا ایمنی و استحکام ساختمان تضمین شود.
در مقابل، میلگرد بنیان یک سازه متفاوت است که بیشتر از جفت مفتول طولی تشکیل شده و به عنوان جایگزینی برای وال پست‌ها در برخی از موارد به کار می‌رود. این میل‌گردها به دلیل تغییر شکلی که تجربه می‌کنند، برای افزایش مقاومت خمشی دیوارها مورد استفاده قرار می‌گیرند. با این حال، در مقایسه با وال پست‌ها، میلگرد بستر معمولاً مقاومت کمتری در برابر بارهای خمشی دارد.
انواع وال پست:
وال پست‌ها، عناصر اساسی در سازه‌های ساختمانی هستند و بر اساس چینش در طول و عرض دیوارها به دو نوع قائم و افقی تقسیم‌بندی می‌شوند. وال پست عمودی، به واقع یک پروفیل با نمره کمتر از ستون یا تیر اطلاق می‌شود. این نوع وال پست در دیوارهایی با دهانه زیاد و بیش از 5 متر ارتفاع به‌کار می‌رود. همچنین، زمانی که طول دیوار 40 برابر ضخامت دیوار باشد، برای ایجاد استحکام کافی نیز از وال پست عمودی استفاده می‌شود.
-
وال پست افقی:
وال پست افقی برای استحکام افقی دیوارها، به شکل افقی و جهتی متعامد بر روی دیوارهایی با ارتفاع زیاد استفاده می‌شود. این نوع می‌تواند بین دو وال پست قائم یا خود فریم اصلی سازه قرار گیرد. ضرورت استفاده از وال پست افقی، به خصوص در دیوارهای با ارتفاع بیشتر از 3.5 متر، و در صورتی که نسبت طول دیوار به ضخامت آن 30 برابر را تجاوز کند، بیشتر می‌شود.
در اکثر پروژه‌ها، ترکیب هوشمندانه از هر دو نوع وال پست (قائم و افقی) معمول است تا ایمنی و استحکام دیوارها و سازه به بهترین شکل حاصل شود. -
وال پست آماده:
وال پست آماده، نسل جدیدی از وال پست‌ها می‌باشد که دارای صفحات پایه با سوراخ‌های اتصال به دال‌های کف و سوراخ‌های کشویی برای اتصال به انتهای بالای دیوار هستند. این اجزا قادر به تحمل بار عمودی سقف یا تیر بر روی پایه‌های دیوار می‌باشند. استفاده از بلوک‌های AAC یا اتوکلاو شده برای دیوارهای پرکننده داخلی، به دلیل ویژگی‌های قابل بازیافت و سبک وزنی که این بلوک‌ها دارند، توصیه می‌شود.
به طور کلی، این ترکیبات و انتخاب‌های متنوع وال پست‌ها به مهندسان و سازندگان امکان می‌دهد تا با توجه به نیازها و شرایط محیطی خاص هر پروژه، بهترین ساختار را ایجاد کنند.
ضوابط اجرا وال پست:
ضوابط اجرای وال پست در مقررات ملی ساختمان که تحت عنوان “ضوابط آیین‌نامه 2800 وال پست” منتشر شده است، جهت افزایش استحکام و ایمنی دیوارهای سازه را تعیین نموده است. برخی از این ضوابط عبارتند از:
-
استفاده از وادارها و تیرک‌ها:
دیوارهای داخلی یا تیغه‌های با ارتفاع بیش از 1/8 متر باید به نحو مناسب مانند استفاده از وادارها (المان قائم) و تیرک (المان افقی) و سایر عناصر تقویتی، از نظر جانبی به سازه مهار شوند.
-
محدودیت طول دیوار:
حداکثر طول مجاز هر دیوار غیرسازه‌ای بین دو کلاف قائم، نباید از 6 متر یا 40 برابر ضخامت آن بیشتر باشد.
-
حداکثر ارتفاع دیوار:
حداکثر ارتفاع دیوار غیرسازه‌ای از تراز کف 3/5 متر است.
-
مهار لبه‌های دیوار:
لبه‌های قائم تمام دیوارهای غیرسازه‌ای باید مهار شوند.
-
مهار لبه‌های فوقانی دیوار:
لبه‌های فوقانی (افقی) دیوار غیرسازه‌ای باید با کلاف فولادی یا ناودانی نمره 6 یا معادل مقطع بتن مسلح یا چوبی که به دیوار سازه‌ای یا کلاف‌های احاطه‌کننده دیوار غیرسازه‌ای متصل باشد، مقید گردد.
-
رعایت ضوابط زلزله:
در تمام دیوارهای ساختمان، به‌ویژه در دیوارهای نما، ضوابط مقرر در مبحث ششم مقررات ملی ساختمان و آیین‌نامه طراحی ساختمان در برابر زلزله باید رعایت گردد.
-
استفاده الزامی از وال پست:
طبق بندهای 5-3-4 و 4-5-4 که به ساختمان هشت سقف به بالا مربوط است، وال پست الزامی است.
-
کنترل هشتی گیر دیوارها:
طبق بند 7-5-3 و بند ۴-۹-۱ کنترل هشتی گیر دیوارها و اجرای وال پست‌های عمودی و افقی در انطباق با نقشه‌ها ضروری است.
-
مهر کردن ردیف آخر دیوارچینی:
ردیف آخر دیوارچینی باید با فشار و ملات کافی در زیر سقف جای‌داده (مهر) شود.
این ضوابط، با هدف ایجاد دیوارهای مقاوم و ایمن در برابر نیروهای خارجی و بلایای طبیعی، توسط مقررات ملی ساختمان مطرح شده‌اند.
عواقب عدم اجرای وال پست برای ناظر ساختمان:
عدم اجرای وال پست در ساختمان و عدم رعایت استانداردها و مقررات ملی ساختمانی می‌تواند عواقب جدی برای ناظر ساختمان به همراه داشته باشد. در زیر، برخی از این عواقب ذکر شده‌اند:
-
خطرات ایمنی:
وال پست‌ها به عنوان عناصر مهم در سیستم سازه‌ای برای ایمنی و استحکام ساختمان اساسی هستند. عدم اجرای وال پست منجر به کاهش مقاومت ساختمان در برابر نیروهای مختلف محیطی مانند زلزله و باد خواهد شد، که این موضوع می‌تواند به خطر حیات و اموال ساکنان و کارکنان ساختمان منجر گردد.
-
مسئولیت حقوقی:
ناظر ساختمان مسئولیت اجرای صحیح وال پست‌ها و تأکید بر رعایت استانداردها را بر عهده دارد. در صورت عدم اجرای این اقدامات، در صورت وقوع حوادث وارده به ساختمان، ممکن است به او تعهدات حقوقی و جرمی وارد شود.
-
آسیب به سابقه حرفه‌ای:
عدم رعایت نظارت دقیق و اجرای صحیح وال پست‌ها ممکن است به معنای نقض تعهدات حرفه‌ای ناظر باشد و این موضوع می‌تواند به آسیب به سابقه حرفه‌ای و اعتبار او منجر شود.
-
تأثیر بر ارزش ملک:
ساختمان‌هایی که به رعایت استانداردهای ساختمانی نپردازند، احتمالاً ارزش کمتری دارند. این موضوع می‌تواند به مشکلات مالی برای مالکان و تأسیسات بانکی که اقتصادی ساختمان را مورد ارزیابی قرار می‌دهند، منجر شود.
-
عدم تأیید معماری:
عدم رعایت وال پست‌ها ممکن است باعث عدم تأیید طراحی معماری و مهندسی سازه شود، که این موضوع به تأخیر در تحویل پروژه و نیاز به تغییرات جزئی یا بزرگتر در ساختمان منجر گردد.
در کل، عدم اجرای وال پست‌ها با توجه به نقش حیاتی آنها در استحکام سازه، می‌تواند عواقب جدی ایمنی و مالی را برای ناظر ساختمان و مخاطبان مرتبط با پروژه ایجاد کند.
نحوه اجرا وال پست:
وال پست، که یک عنصر اساسی در سازه‌های با اسکلت فلزی است، در اجرای آن بسته به نوع مصالح مورد استفاده به دو دسته فلزی و بتنی تقسیم می‌شود. در سازه اسکلت فلزی، از وال پست فلزی استفاده می‌شود. این وال پست‌ها از پروفیل‌های نبشی، ناودانی، قوطی و تسمه ساخته می‌شوند.
-
مهار وال پست:
در اسکلت فلزی و بتنی، دو طرف وال پست عمودی به شکل مناسب در کف و سقف باید به‌طور صحیح مهار شوند. این مهار به کمک پلیت‌ها قبل از بتن‌ریزی درون قالب‌ها انجام می‌شود. پس از تکمیم شدن بتن، از این پلیت‌ها برای جوشکاری وال پست‌ها استفاده می‌شود. همچنین از انکر بولت می‌توان برای جای‌گذاری تیرها و ستون‌ها در پلیت‌ها استفاده کرد و این انکر بولت‌ها به عنوان نقاط اتصال برای وال پست‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرند.
-
اتصال لبه‌های عمودی تیغه‌ها:
لبه‌های عمودی تیغه‌ها نباید آزاد باشند. برای جلوگیری از این موضوع، آنها باید به یک تیغه دیگر یا دیوار قائم بر آن یا یکی از اجزای سازه یا ستونی کوچک متصل شوند. این اتصالات معمولاً از مصالحی نظیر فولاد، بتن‌آرمه یا چوب صورت می‌گیرد. در صورتی که طول تیغه پشت‌بند از 1/5 متر کمتر باشد، از لبه آزاد برای بهینه‌سازی نقاط اتصال می‌توان استفاده کرد.
نتیجه‌گیری:
وال پست، به عنوان عنصر اساسی در سازه اسکلتی فلزی، نقش حیاتی در استحکام و پایداری ساختمان ایفا می‌کند. در اسکلت فلزی از پروفیل‌های فلزی استفاده می‌شود. نحوه مهار وال پست و اتصال لبه‌های تیغه‌ها به عنوان عوامل اساسی در جلوگیری از خطرات ایمنی و افزایش استحکام سازه اجرا می‌شوند. رعایت دقیق استانداردها و ضوابط اجرای وال پست ضروری است تا از عواقب جدی برای ساختمان و مسئولین نظارتی جلوگیری شود.